Terug naar Polen met de familie

Na mijn werkdagen in Nederland vertrokken we op vrijdag 2 mei weer richting Polen – dit keer met de auto en met het hele gezin. Een goede voorbereiding op de reis naar de voormalige Oostblok was een stop in het Duitse Marienborn – de voormalige grens tussen West- en Oost-Duitsland. De grensgebouwen en wachttorens staan er nog en kunnen bezocht worden. Zij vormen nu een monument dat herinnert aan de opdeling van Duitsland.

Tegen het einde van de middag kwamen we aan in de stad Wroclaw, waar we overnachtten, zodat we de gelegenheid hadden om ook deze Poolse stad te bezichtigen. Mijn vader was er al diverse keren geweest en was dus een goede gids. We maakten een korte wandeling over Rynek – het centrale plein met het stadhuis in het midden. Alle gevels zijn hier in bonte kleuren en in perfecte staat van onderhoud – een schitterend gezicht. Daarnaast ontdekten we een aantal van de bronzen dwergen, die door de hele stad verspreid zitten. In de avond werden we bij het hotel opgehaald door Tadeusz en zijn familie, van de woningcorporatie in Bielawa waar mijn vaders werk contact mee heeft. Zij namen ons mee uit eten in een Oekraïens restaurant. Het merendeel van de inwoners van Wroclaw komt namelijk oorspronkelijk uit Lviv. Na de Tweede Wereldoorlog is de stad Lviv ingenomen door de Russen en de Polen kregen in ruil de stad Breslau (Wroclaw), die van de Duitsers werd afgenomen. Alle inwoners van Lviv, maar ook bijvoorbeeld de universiteit, zijn toen overgeheveld naar Wroclaw, maar de sporen van Oekraïense origine zijn dus nog zichtbaar. De keuken was in ieder geval verrukkelijk en mijn Pools maakte ook indruk. Na het eten hebben we nog een avondwandeling door het verlichte Wroclaw gemaakt langs onder andere Rynek, de universiteit en de kathedraal. Daarna werden we bij ons hotel afgezet en konden we genieten van een welverdiende nachtrust.

De volgende dag hadden we nog de tijd om wat meer van Wroclaw te zien, aangezien het slechts drie uur rijden was naar Kraków. Het Panorama Raclawicka – een 114 meter lang schilderij dat helemaal in de rondte loopt – was echter voor de hele dag al uitverkocht. De voornaamste verklaring daarvoor was dat het schilderij de overwinning van de Polen op de Russen uitbeeldt in de slag bij Raclawice (1794) en zodoende de Poolse nationale gevoelens streelt. De universiteit was eveneens gesloten, maar de kathedraal konden we wel bezoeken. Verder liepen we een stukje langs de Oder – de rivier die door Wroclaw stroomt – en was ook Rynek beslist de moeite waard om overdag te zien, evenals het ernaast gelegen Plac Solny (zoutmarkt). Wouter en ik beklommen nog het uitzichtterras van de Maria Magdalenakerk en daarna was het tijd om de auto in te gaan richting Kraków. Eenmaal daar aangekomen loodste ik pa en ma feilloos naar hun hotel Rubens en van daaruit zijn we naar mijn kamer gelopen, waar iedereen natuurlijk ook nieuwsgierig naar was. ’s Avonds zijn we uit eten geweest in de binnenstad, gevolgd door nog een drankje in het hotel.

Zondag stond een excursie naar het bergstadje Zakopane op het programma. Helaas was het ontzettend slecht weer, zodat we niet de bergen in konden. We hebben ons dus in het stadje moeten vermaken, maar met de vele souvenirshops en traditionele huizen lukte dat gelukkig wel. De terugweg was behoorlijk druk, omdat het de laatste dag was van een lang weekend en de Polen zelf ook massaal naar Zakopane waren afgereisd. Maar omdat wij pas ’s avonds teruggingen was het niet meer zo erg als de 80 kilometer file die er eerder die dag had gestaan.

Maandag moest ik naar college, maar Janusz (uit Warschau) was voor een dagje naar Kraków gekomen om mijn ouders weer even te zien. We begonnen de dag gezamenlijk met koffie en een gebakje bij een van de cafeetjes in de Sukiennice – de lakenhal in het midden van het centrale plein. Daarna moest ik er vandoor en heeft Janusz met mijn ouders en Wouter een bezoek gebracht aan de zoutmijn van Wieliczka, waar ik in november al met Ania was geweest. Toen ik terugkwam van een intensieve Poolse les zat de familie heerlijk te relaxen op een terrasje en dat vond ik een erg goed idee.

Voor dinsdagochtend hadden we een excursie geboekt met de Crazy Guides naar Nowa Huta – het gedeelte van Kraków dat geheel volgens de communistische principes is gebouwd. We werden bij het hotel opgehaald door een gekke Pool in een Lada die ons eerst meenam naar Plac Centralny, het centrale plein van dit bijzondere stadsdeel. Heette het plein in de communistische tijd nog Leninplein, tegenwoordig heet het onder invloed van de ver doorgeslagen anticommunistische gevoelens Ronald Reaganplein. In Restauracja Stylowa – het voormalig restaurant van de communistische partijtop – kregen we onder het genot van een drankje een korte uitleg over de geschiedenis van het stadsdeel Nowa Huta. De wijk is in de jaren vijftig in enkele jaren uit de grond gestampt. Het was de communistische droom: een grote staalfabriek met daaromheen redelijk luxe appartementen voor de arbeiders, de benodigde voorzieningen voor het dagelijks leven in elk blok en voldoende ontspanningsmogelijkheden. Omdat degenen die meehielpen aan de bouw van de wijk verzekerd waren van een appartement, was er een enorme motivatie om dit project te realiseren. Een project dat volgens de huidige maatstaven onmogelijk zou zijn, omdat de staalfabriek in het geheel geen natuurlijke hulpbronnen in de directe omgeving heeft en zodoende niet met winst kan draaien. Om nog maar te zwijgen van de vervuiling die de staalfabriek uitstoot over de directe omgeving waar de arbeiders wonen. Tegenwoordig is de staalfabriek dan ook nauwelijks nog in gebruik en Nowa Huta is niet bepaald de beste wijk van Kraków. Maar het is toch wel bijzonder om dit gerealiseerd stukje communistisch idealisme te zien. Na wat rondgelopen te hebben over Plac Centralny, gebruikten we de lunch bij een melkbar – een soort van kantines die nog overgebleven zijn uit de communistische tijd. Een voedzame warme maaltijd gebruik je hier voor ongeveer twee euro per persoon. De rondrit ging verder langs de staalfabriek en het kunstmatige meer, dat de arbeiders ervan moest weerhouden om op vakantie te gaan. De volgende stop was een appartement dat nog geheel was ingericht in de stijl van die tijd. Hier kregen we wodka met een augurk – een traditionele Poolse combinatie. Het laatste deel van de tour omvatte een bezoek aan het Teatr Ludowy (volkstheater) en de Ark – de eerste kerk die in Nowa Huta werd gebouwd. Oorspronkelijk was er in het communistische Nowa Huta natuurlijk geen plaats voor een kerk, maar in het streng katholieke Polen was deze situatie onhoudbaar. Om te voorkomen dat de arbeiders op zondag af zouden reizen naar Kraków – een stad die met haar bourgeois bevolking en intelligentsia als een bedreiging voor het communisme werd gezien – is in de jaren zestig aan de rand van Nowa Huta toch een kerk gebouwd. Een hele moderne overigens, waarin het dak een schip symboliseert met Jezus als zeil. Onze tour door Nowa Huta eindigde bij de kerk. We lieten ons afzetten in het centrum van Kraków bij Manggha – het centrum van Japanse kunst. Helaas was daar op dit moment zeer weinig Japanse kunst te bewonderen, dus gingen we verder naar kasteel Wawel. Daar kreeg ik eindelijk de kans om de chakra eens uit te proberen. Wouter en ik kregen inderdaad een warm gevoel in onze onderrug. Verder waren we net op tijd voor de laatste rondleiding door de privé-vertrekken van de koning. De rondleiding was in het Pools, maar ik had al wel voor hetere vuren gestaan. De hoeveelheid die ik begreep viel me in ieder geval niet tegen. We sloten de dag af met een lekker diner in Miód Malina, een voor Poolse begrippen redelijk duur, maar erg goed restaurant. En een ober die zelf ook helemaal vrolijk werd van onze goede stemming.

Woensdagochtend moest ik weer naar college. Ik zette pa, ma en Wouter af bij kasteel Wawel – dit keer om de wapenkamer, de kroonjuwelen en de kathedraal nog te bezoeken. Toen ik terugkwam was het heerlijk weer geworden en besloten we naar de rand van de stad te gaan om Kopiec Kosciuszki te beklimmen voor het uitzicht. Kraków wordt omringd door vier heuvels die elk zijn omgebouwd tot monument voor een legendarische Pool. Kopiec Kosciuszki is genoemd naar Tadeusz Kosciuszko, die in de slag bij Raclawice de Polen naar een overwinning op de Russen leidde. Het was een behoorlijke klim naar de top, maar het uitzicht was beslist de moeite waard. ’s Avonds moest ik naar Poolse les en liet ik mijn ouders en Wouter achter in Kazimierz, de oude Joodse wijk die bol staat van de synagoges en oude Joodse begraafplaatsen, maar tegenwoordig ook een populaire uitgaanswijk is. Toen ik terugkwam hadden ze de meeste bezienswaardigheden gezien en ook lekker gegeten.

Donderdag had ik vrij en dus stond er nog een tripje buiten Kraków op het programma. Het werd Auschwitz, voor mij de tweede keer. Was het de eerste keer dat ik er was nog zonnig en een beetje parkachtig, ditmaal was het onstuimig en donker – onweer, bliksem, angstaanjagend. Ik besloot voor mezelf dat twee keer Auschwitz beslist voldoende was en dat ik een volgende keer niet meer mee zou gaan. We bezochten opnieuw de beide kampen Auschwitz en Birkenau en reden daarna nog door naar Wadowice voor een vrolijke noot. Wadowice is namelijk het stadje waar de vorige paus is geboren en zijn geboortehuis is nog altijd te bewonderen. Voor wie op tijd is tenminste… Wij kwamen net vijf minuten na sluitingstijd aan en waren nog net op tijd om te zien hoe de nonnen bezig waren met hun laatste ronde door het huis. Jammer! Wel konden mijn ouders en Wouter in Wadowice nog even wat boodschappen doen voor de terugreis, want het was alweer hun laatste avond in Kraków. De volgende ochtend vertrok de meute weer naar Nederland en bleef ik alleen achter.